Hayvan Sağlığı Haberleri - Son Dakika Hayvan Sağlığı Haber Güncel Gelişmeler

Vizesi olmayan kurbanlıklara geçit yok

Türkiye’de ilk olan ve özellikle hayvan hastalıklarını diğer illere yayılmadan kaynağında çözmeyi amaçlayan Erzurum Veteriner Yol Kontrol Denetim İstasyonu, yaklaşan Kurban Bayramı öncesi yoğun bir mesai harcıyor. Erzurum İl Tarım ve Orman Müdürü Alpaslan Kenger, Erzurum Veteriner Yol Kontrol Denetim İstasyonu’nun, yaklaşık 5 dönüm arazi üzerine kurulduğunu belirterek, "Görevli personel için idari bina ve dinlenme bölümü, araçların römorklarında bulunan hayvanların görsel ve fiziki kontrolü için ’Muayene ve Kontrol Platformu’ yer alıyor. İstasyon alanı 11 gece görüş özelliği olan kamera ile 24 saat izleniyor. Yol üzerinde doğu illerinden batıya gidecek hayvan ve hayvansal ürünler taşıyan tüm araçlar kontrol ediliyor. İstasyonumuz 7 gün 24 saat esasına göre çalışıyor. 2023 yılının Eylül ayında hizmete açılan istasyonda şu ana kadar 4 bin 500 hayvan taşıyan araç, 140 bin büyükbaş ve 18 bin küçükbaş hayvan kontrollerini gerçekleştirdik" dedi. Yapılan denetleme ve incelemeler sonrasında sağlıklı olan hayvanların yoluna devam edebiliyor. Hastalık tespit edilen hayvanların sevkine ise müsaade edilmiyor. Veteriner Kontrol ve Denetim İstasyonu’nda hayvanların aşılarının tam olup olmadığı, kulak küpelerinin varlığı ve sağlık raporunda yer alan numaralarla uyumu, kayıp veya çalıntı hayvanın varlığı, nakil araçlarının hayvan refahı açısından uygunluğu ve nakliyecilerin bakanlıktan almaları gereken belgelere sahip olup olmadıklarını da kontrol ediliyor. Hayvansal ürünlerin de kontrolü bu istasyonda yapılıyor, kesim sonrası nakli gerçekleştirilen karkasların mühürlü olması, frigofirik araçlarda soğuk zincir şartlarında taşınması ve veteriner hekim kontrolünden geçtiğini ve sağlıklı olduğunu gösterir belgelere sahip olması gerekiyor. İstasyonda yapılan kontroller sonrası bu şartları taşımayan karkas ve sakatatlarına insan tüketimine sunulması engellenmiş olunuyor.

Eskişehir’de “Hastalıktan Ari İşletme" sayısı 12’ye yükseldi

Eskişehir İl Tarım ve Orman Müdürlüğü’nce Seyitgazi İlçesi Doğançayır Mahallesinde bulunan hayvancılık işletmesine “Hastalıktan Ari İşletme Sertifikası” verildi. Beraberinde Hayvan Sağlığı Yetiştiriciliği ve Su Ürünleri Şube Müdürü Mehmet Yurt, Seyitgazi İlçe Tarım ve Orman Müdürü Hüseyin Özdemir ve görevli veteriner hekimler ile “Hastalıktan Ari İşletme Sertifikası” almaya hak kazanan söz konusu hayvancılık işletmesini ziyaret eden Eskişehir İl Tarım ve Orman Müdürü Ender Muhammed Gümüş işletme hakkında detaylı bilgi aldıktan sonra işletme sahibi Gazi Küçükarslan’a sertifikasını takdim etti. Konu hakkında açıklama yapan İl Tarım ve Orman Müdürü Ender Muhammed Gümüş, Tarım ve Orman Bakanlığı olarak hayvancılık yol haritasının önemli başlıklarından olan hastalıktan ari işletmeler için gerekli adımlar atmaya devam ettiklerini bu kapsamda, karantina ünitesine sahip kayıt altına alınmış, asgari, teknik ve hijyenik şartlarda şap, tüberküloz ve bruselloz ile mücadele yönetmelikleri gereğince laboratuvar kontrolleriyle tüm hayvanların bu hastalıkları taşımadığı belirlenen işletmelere "Hastalıktan Ari işletme" belgesi verildiğini söyledi. Tarım ve Orman Bakanlığı tarafından özellikle ithal ve ari işletmelerden temin edilen hayvanlara uygulanan tüberkülin testleri ve brusella analizleri ile ilgili yapılan düzenlemeler ile hastalıktan ari işletme sayısının artmasına önemli katkı sağlandığını ve verilecek ilave desteklerle ari işletme sayısının 12’ye ulaştığını, 2024 yılında bu sayının en az 20 işletmeye çıkarmayı hedeflediklerini belirtti. Aynı zamanda Koyun ve Keçi Yetiştiricileri Birliği Başkanlığını da yürüten İl Müdürü Gümüş, hayvancılık ve tarımın önemine vurgu yaparak hastalıktan ari işletme sayısının arttırılması için yapılan çalışmaların örnek teşkil ettiğini kaydetti ve “Hastalıktan Ari İşletme Sertifikası” almaya hak kazanan işletme sahibini tebrik etti. “Hastalıktan Ari İşletme Sertifikası” almak isteyen yetiştiricilerin il ve ilçe müdürlüklerine başvurarak konu hakkında detaylı bilgi alabileceklerini ve gerekli şartları yerine getirerek Hastalıktan Ari İşletme sahibi olabileceklerini belirtti. Eskişehir Damızlık Süt Üreticiler Birliği Başkanı da olan işletme sahibi Gazi Küçükarslan ise uzun yıllardır tarım ve hayvancılıkla uğraştıklarını gerek birlik üyeleri gerekse tüm Eskişehirli yetiştiricilere örnek olmak adına hastalıktan ari işletme sertifikası almak için başvuru yaptığını ve hayvanlarına yapılan test ve analizlerin temiz çıkmasından sonra sertifika almaya hak kazanmanın mutluluğunu yaşadığını ifade etti.

Yerli ‘Kangal akkaraman’ koyununda iyi bakım doğum oranını arttırdı

Sivas’ın yerli ırkı olan ‘Kangal Akkaraman’ koyununda ikizlik oranı arttı. Sivas’ta Tarım İşletmeleri Genel Müdürlüğüne bağlı Ulaş Tarım İşletmesi Müdürlüğü tarafından yetiştirilen yerli ırk Kangal akkaraman koyununda ikizlik oranı yaklaşık yüzde 50 sevilerine ulaştı. Yüzde 10 seviyelerinden yüzde 55’e ulaşan ikiz doğum oranlarıyla birlikte TİGEM Ulaş İşletmesi’nde renkli görüntüler ortaya çıktı. Koyun bakımında çevre faktörü, beslenme şartları ve çoban ilgisi iyi olduğu zaman ikizlik doğum oranının yükseldiğini belirten İşletme Müdürü Hasan Keskin, “İkizlik oranı literatürde yüzde 10 ila 15 arasında değişir ama çevre faktörü, beslenme şartları farklı olduğu ve çoban iyi otlattığı zaman ikizlik oranı yükselebiliyor” dedi. “Bu ırk ülkemizin yerli ve milli bir koyun ırkıdır” Ulaş Tarım İşletmesi Müdürlüğünde hayvancılık ve bitkisel üretim faaliyetlerinin yürütüldüğünü belirten Keskin, “Bitkisel üretimde tritikale ve korunga yem bitkisi yetiştiriciliği yapıyoruz. Hayvancılık alanında ise Kangal akkaraman koyunu üretiyoruz. Kangal akkaraman koyununda içinde bulunduğumuz sürünün ortalama ikizlik oranı yüzde 55 civarında. Kangal akkaraman koyununun ikizlik oranı literatürde yüzde 10 ila 15 arasında değişir ama çevre faktörü, beslenme şartları farklı olduğu ve çoban iyi otlattığı zaman ikizlik oranı yükselebiliyor. Biz damızlıkta her geçen yılda ikizlik oranı daha fazla artsın diye ikiz erkekleri ve dişileri ayırıyoruz. Bu ırk ülkemizin yerli ve milli bir koyun ırkıdır. Merayı ve anızları çok güzel kullanır” şeklinde konuştu. ”Bölgede üretiminin yapılması yetiştirici için de artı bir ticari kazançtır” Kangal akkaraman koyununun ikizlik doğum oranının yüzde 60’lara kadar çıkabildiğini ifade eden Keskin, “Kangal akkaraman koyun ırkı Sivas’ın meralarını çok güzel kullanır. Ayrıca yağlı kuyruklu bir koyundur. Hayvan meraya çıkmadığı zaman kuyruğundan enerji alır ve yaşamını idame ettirir. Yerli ve milli ırkımız merayı güzel kullanır, adaptasyon süreci hızlıdır ve hastalıklara karşı oldukça dirençlidir. Baktığımız zaman da ikizlik oranı yüzde 60’lara kadar çıkabiliyor ve bu durumlar yetiştirici için çok büyük avantaj. Bu koyun ırkının bu bölgede daha fazla üretiminin yapılması yetiştirici için de artı bir ticari kazançtır. Ölüm oranı yüzde 1’dir ama tabii koruyucu hekimliğin iyi yapılması lazım. Koruyucu hekimliği iyi yapılmadığı, aşı ve ilaçlar düzenli, doğru kullanılmadığı zaman hayvan tüm hastalıklara karşı açık hale gelir” dedi. "8 bin anadan 9 bin 500 kuzu elde ettik" Keskin, 8 bin anadan 9 bin 500 kuzu elde ettiklerini söyleyerek, "Bizim 8 bin anamız var. 8 bin anadan 9 bin 500 kuzu elde ettik. Bu da başarıdır. Üreticilerde bu koyun ırkının daha fazla yetiştirilmesini öneriyorum. Geçen yıl doğum oranı yüzde 35 civarlarındaydı. Her yıl ikiz doğan erkekleri ayırıyoruz. İkiz doğan dişileri de damızlığa ayırıyoruz. Bu şekilde üretimde bir seleksiyon yapıyoruz. Beslemeyi ön plana çıkarıyoruz. İyi çoban, iyi bakım. Beslemeyi de iyi yaptığımız zaman koyunculuktaki verimi de bu şekilde arttırabilirsiniz" diye konuştu.

“Tarımda Toprak Verimliliğinin Korunması ve Hayvan Sağlığı” paneli

“Tarımda Toprak Verimliliğinin Korunması ve Hayvan Sağlığı” hakkında düzenlenen panelde konuşan Kastamonu İl Tarım ve Orman Müdürü Bekir Yücel Tanrıkulu, toprağın iyileştirilmesiyle ilgili yapılan çalışmalar neticesinde toprağın veriminin arttırıldığını söyledi. Kastamonu Tarım ve Orman İl Müdürlüğü, Kastamonu Üniversitesi ile Kastamonu Ziraat Odası Başkanlığı tarafından Halk Eğitim Merkezi’nde “tarımda toprak verimliliğinin korunması ve hayvan sağlığı” konusunda panel düzenlendi. Panele İl Tarım ve Orman Müdürü Bekir Yücel Tanrıkulu, Ziraat Odası Başkanı Mehmet Butur ile çok sayıda davetli katıldı. Panelde toprak verimliliği ve hayvan sağlığının arttırılması konusunda fikir alışverişinde bulunuldu. “Toprağın iyileştirilmesiyle ilgili yapılan çalışmalarla verimlilik artmış” Tarımda verimliliğin arttırılması için gerekli çalışmaları sürdürdüklerini ifade eden Kastamonu İl Tarım ve Orman Müdürü Bekir Yücel Tanrıkulu, “Tarım İl Müdürlüğü olarak bizim toprak verimliliği ile ilgili veya tarımsal verimlilikle ilgili çalışmalarımız devam ediyor. Çiftçilerimizle beraber sürekli eğitim ve toplantılarımızda devam ediyor. Ama bu konu işin bilimsel boyutu. Çiftçilerimizi ve bizleri bir araya getirmesi bakımından daha önemli bir husustu. Sayın başkan, değerli hocalarımız ve üniversitelerimizle bir araya gelerek bu panelin yapılmasını kararlaştırdık. Siz değerli çiftçilerimizle bugün hocalarımızın sunumlarıyla ve çalışma arkadaşlarımızın size vereceği bilgilerle bunları daha farklı bir boyuta taşıyacağız. Tabi bitkisel verimlilik ve tarımsal verimlilik aslında temel konu torağın verimi ve kalitesi. Temel unsur bu, buradan başlamak gerekir. Toprak ne kadar kaliteli, sağlıklı ise bizlerin onun üzerinde yapacağımız tüm faaliyetler, elde edeceğimiz ürünlerde o derece sağlıklı ve verimlilik açısından istediğimiz seviyede oluyor. Konumuz toprak ve dünya ve ülkemizde bu konuya dahil. Konu hakkında pek çok çalışmalar yapılmış. Temel konu torağın içindeki inorganik ve organik maddeler neyse onların değerleri ve bunların analizleri. Toprağın iyileştirilmesiyle ilgili yapılmış çalışmalar. Bu şekilde verimlilik artmış. Bu şekilde elde edilen ürünler daha sağlıklı hale gelmiş. Dolayısıyla bizde buradan başlamaya karar verdik. Kastamonu tarım için panelin getirdiği farklı projelerde hem üniversite hem de sizlerin getirdiği projeler imza altına alınmak için çalışmalara başlanacak. Çalışmalara panel sonrası hemen geçeceğiz” dedi. Kastamonu Ziraat Odası Başkanı Mehmet Butur ise, “Toprak analizi ve verimliliği, hayvan sağlığı için düşündüğümüz bu programın çok önemli olduğunu düşünüyorum. Daha sonra bu tür çalışmalarımızda daha yüksek katılımlar olacağını bekliyorum. Bunları öğrenmek ve kaliteyi yakalamak gerekiyor. Bunların yolu da çok sorgulamaktan geçiyor. Bu tür programlar, sosyal medya, internet gibi mecralarda bu konuları takip etmek gerekli. Tarımda, hayvancılıkta bu işi en güzel yaparak paraya çevirebilirsiniz. Bugün hayvan pazarına gittiğinizde 40 bine de buzağı var, 80 bine de buzağı var. Başka bir örnek verecek olursak yan yanda iki parsel birinde 1’e 4 diğerinde 1’e 8 yani vatandaş toprağına analiz yaptırıyor. O toprağın ihtiyacını, bakımını karşılıyor. En üst limiti kazancı böylece alıyor. Ama biz bu toplantılara devam edeceğiz. Yani biz üretimde kaliteyi, verimliliği yakalamak için tüm çalışmalara devam edeceğiz. Tarım İl Müdürümüz ve üniversitemizdeki hocalarımızla daha önce toplantılar gerçekleştirdik. Çiftçilerimizin lehine nasıl oluşumlar yaparız, verimliliği yükseltiriz diye defalarca devam edeceğiz. Farklı projelerle inşallah. Toprak analizlerin maliyeti yüksek biraz. Ama Özel İdaredeki analizlerin fiyatını İl Genel Meclis belirlediği için sürekli rakamı düşük tuttuk. Maliyetin çok altında tuttuk. Ama ona rağmen topraklarımızı tahlil yaptırmıyoruz. Eksiklerimiz var" ifadelerini kullandı. Açılış konuşmasının ardından Ziraat Mühendisi Uzman Tarım Danışması Sezgin Acar modaretörlüğünde, Kastamonu İl Tarım ve Orman Müdürlüğü Ziraat Yüksek Mühendisi Neriman Delge, Kastamonu Üniversitesi Orman Fakültesi öğretim üyesi Doç. Dr. Gamze Savacı, Kastamonu İl Tarım ve Orman Müdürlüğü Ziraat Mühendisi Ali Ortaakarsu, Kastamonu Üniversitesi Veteriner Fakültesi öğretim üyesi Doç. Dr. Funda Terzi’nin katılımıyla “Tarımda Toprak Verimliliğinin Korunması ve Hayvan Sağlığı” konulu panel gerçekleştirildi.

Refahiye’nin 121 köy ve 73 mezrasında hayvanlar aşılanıyor

Erzincan’ın Refahiye ilçesine bağlı 121 köy ve bağlı 73 mezrada bulunan büyükbaş ve küçükbaş hayvanlar Refahiye İlçe Tarım ve Orman Müdürlüğü’ne bağlı teknik ekipler tarafından bir yandan aşılanırken öte yandan yeni doğan buzağı ve kuzular küpe takılmak suretiyle kimliklendiriliyor. Tarım ve Orman Bakanlığı tarafından programlı olarak yürütülen aşılama kampanyaları Erzincan’ın Refahiye ilçesine bağlı köy ve mezralarda devam ediyor. Aşılama esnasında yeni doğan kuzulara küpeleme çalışması da yapılıyor. Hayvan sağlığı ve refahı için her koşulda görev başında olan ekipler, çiftçilere ve Erzincan’a katma değer sağlamak, küçükbaş hayvancılık sektörünün gelişmesine katkıda bulunmak amacıyla yayla yayla, mera mera gezerek ağıllarda küpeleme ve aşılama çalışmalarını sürdürüyor. Aşılama ve küpeleme kampanyası ile ilgili olarak bilgi aldığımız Refahiye İlçe Tarım ve Orman Müdürü Ayşegül Yıldırım, Tarım ve Orman Bakanlığı tarafından programlı bir şekilde yürütülen çalışmalarda küçükbaş hayvanların çiçek, veba ve brucella hastalığına karşı aşılandığını söyledi. Küçükbaş hayvancılık sektörünü daha ileri seviyelere çıkarmak için Refahiye ilçesine bağlı 121 köy ve 73 mezrada çalışmalarını sürdürdüklerinin kaydeden İlçe Tarım ve Orman Müdürü Ayşegül Yıldurum, “Küçükbaş hayvancılık sektörüne büyük zarar veren çiçek, veba ve brucella hastalığına karşı tetikte olan ekiplerimiz, mera ve ağıllarda sabahın erken saatlerinde çalışmaya başlıyor. Hayvan sağlığı ve hayvan refahının korunmasının yanı sıra, hastalıkların önlenerek halk sağlığının korunması amacıyla, il genelinde hazırlanan plan, program ve projeleri uygulayarak, hayvan hastalık ve zararlılarına karşı koruyucu hizmetler yürütmeye devam ediyoruz. Bakanlığımız tarafından programlanan aşılama kampanyasında dahilinde İl Müdürlüğümüzün talimatlarına uygun olarak ilçemiz genelinde küçükbaş ve büyükbaş hayvanlarda aşılama çalışmalarımız aralıksız sürdürülüyor. Ayrıca küpeleme çalışmaları ile yeni doğan hayvanlar kayıt altına alınarak kimliklendirilirken, çiftçilerin de devlet desteklerinden faydalanması için bilgilendirme yapıyoruz. İlçe Müdürlüğü olarak büyükbaş ve küçükbaş hayvan yetiştiriciliği başta olmak üzere yetiştiricilerimizin, çiftçilerimizin her zaman yanındayız. Hem sahada hem kurumda her türlü ihtiyaçlarına ve beklentilerine cevap verebilmek için çalışıyoruz. Üreticilerimizin her zaman yanındayız” diye konuştu.

Aydın’da hayvan sağlığı saha çalışmaları devam ediyor

Aydın’ın Yenipazar ve Karpuzlu ilçesinde sahaya inen ekipler, hayvan hastalıkları ve zararlıları ile mücadele çerçevesinde hayvan sahiplerini bilgilendirirken, küçükbaş hayvanların aşılama ve kimliklendirme çalışmalarını gerçekleştirdi. Aydın İl Tarım ve Orman Müdürlüğü koordinesinde gerçekleştirilen hayvan sağlığı saha çalışmaları aralıksız devam ediyor. Bu çerçevede sahaya inen ekipler, Yenipazar ve Karpuzlu ilçelerinde aşılama çalışması gerçekleştirdi. Kırsal mahalleleri gezerek, hayvan hastalıkları ve zararlıları ile mücadele kapsamında aşılama, küpeleme, hastalık takibi ve eğitim gibi konularda yetiştiricileri bilgilendiren ekipler, ayrıca üreticilerin konuyla ilgili duyarlılıklarının arttırılmasını da sağlıyor. Alınması gereken tedbirler noktasında da bilgilendirmelerde bulunan ekipler ayrıca küçükbaş hayvanların kimliklendirme çalışmalarına da devam ediyor. Konu ile ilgili Aydın İl Tarım ve Orman Müdürlüğü’nden yapılan açıklamada "Yenipazar ve Karpuzlu’da küçükbaş aşılama ve kimliklendirme çalışmaları tüm hızıyla devam ediyor. 2024 yılında uygulanması planlanan yeni hayvancılık destekleme modeline uygun olarak kuzu ve oğlakların aşılama ve küpeleme çalışmalarına devam etmektedir. Karpuzlu ve Yenipazar İlçe Tarım ve Orman Müdürlüğü tarafından yürütülmekte olan çalışmalara Hayvan Sağlığı ve Yetiştiriciliği Şube Müdürü de eşlik ederek, işletme sahiplerine yeni destekleme modeli, örgütlü yetiştiricilik ile aşı ve uygulama ücretlerinin tarımsal desteklemelerden mahsuplaşılması ile ilgili bilgilendirmelerde bulunmuştur" ifadeleri yer aldı.

Tarım-GFE yıllık yüzde 49,92 arttı

Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK), Şubat ayı Tarımsal Girdi Fiyat Endeksi’ni açıkladı. Buna göre, Tarım-GFE'de, 2024 yılı Şubat ayında bir önceki aya göre yüzde 3,59 artış, bir önceki yılın Aralık ayına göre yüzde 11,37 artış, bir önceki yılın aynı ayına göre yüzde 49,92 artış ve on iki aylık ortalamalara göre yüzde 36,71 artış gerçekleşti. Ana gruplarda bir önceki aya göre, tarımda kullanılan mal ve hizmetler endeksinde yüzde 3,63 artış, tarımsal yatırıma katkı sağlayan mal ve hizmetler endeksinde yüzde 3,34 artış gerçekleşti. Bir önceki yılın aynı ayına göre göre tarımda kullanılan mal ve hizmetler endeksinde yüzde 46,51 artış, tarımsal yatırıma katkı sağlayan mal ve hizmetler endeksinde yüzde 75,27 artış gerçekleşti. Yıllık Tarım-GFE'ye göre 4 alt grup daha düşük, 7 alt grup daha yüksek değişim gösterdi Yıllık değişimin en yüksek olduğu alt grup yüzde 164,78 ile veteriner harcamaları oldu. Aylık Tarım-GFE'ye göre 8 alt grup daha düşük, 3 alt grup daha yüksek değişim gösterdi Aylık değişimin en yüksek olduğu alt grup yüzde 5,85 ile diğer mal ve hizmetler oldu.

İlaçtan etkilenen 30 keçi telef odu

Batman’ın Sason ilçesine bağlı Geçitli köyünde, yanlış ilaç uygulamasından etkilenen 30 keçi telef oldu. Geçitli köyünde küçükbaş hayvan besiciliği yaparak geçimini sağlayan 8 çocuk babası Medeni Soner, hayvanlarına uygulanan ilacın ardından biranda keçilerinin bitkin düşerek kısa sürede 30 keçinin telef olduğunu söyledi. Keçilerinin tek geçim kaynağı olduğunu belirten Medeni Soner, “Keçilerim benim ve ailemin tek geçim kaynağıydı. Baharın gelmesiyle birlikte her yıl keçilerime uyguladığımız ilaçların benzerini uyguladık. Kısa süre sonra halsizleşen keçiler bir bir yere düşmeye başladı. Yere düşen keçiler telef olmaya başlayınca kısa sürede 30 keçim telef oldu. Köy muhtarımıza durumu bildirmemin ardından ilçe tarım ve orman müdürlüğüne bağlı ekipler köye gelerek incelemelerde bulundu. Hayvanlardan alınan numuneler incelenmek üzere hayvan laboratuvarına gönderildi. Bu keçilerim benim ve ailemin tek geçim kaynağıydı” dedi. Hayvanların kesin ölüm nedeninin yapılacak incelemelerden sonra ortaya çıkması bekleniyor.

Kuzu ve oğlakların küpelerini ve aşılarını mutlaka yaptırın

2024 yılı küçükbaş hayvancılık desteklemesinin kuzu ve oğlaklar üzerinden yapılmasının planlanmakta olduğu belirtilerek, “Mağduriyet yaşamamak için kuzu ve oğlakların küpelerini ve aşılarını mutlaka yaptırın” denildi. Konuya ilişkin İl Tarım ve Orman Müdürlüğünden yapılan açıklamada şu bilgilere yer verildi: “2024 yılı küçükbaş hayvancılık desteklemesinin kuzu ve oğlaklar üzerinden yapılması planlanmaktadır. Mağduriyet yaşamamak için kuzu ve oğlaklarınızın küpelerini ve aşılarını gelen görevlilere mutlaka yaptırın.”