Türkiye’den İhraç Edilen Tarım Ürünlerinde Pestisit ve Aflatoksin!

Türkiye’den Avrupa Birliği’ne ihraç edilen tarım ürünlerinde son dönemde pestisit (tarım zehiri) ve aflatoksin (küf kaynaklı toksik madde) limit aşımlarının sıkça tespit edilmesi, ürünlerin geri gönderilmesine yol açtı. Gıda ve Yem İçin Hızlı Alarm Sistemi (RASFF) tarafından yapılan bildirimler, hem tarım politikalarının hem de denetim mekanizmalarının yetersizliğini gözler önüne seriyor.

AB’den Türkiye’ye Uyarılar

RASFF raporlarında Türkiye kaynaklı şu ihlallere dikkat çekildi:

Bulgaristan, Türkiye'den gelen limonlarda Avrupa'da yasaklı phosmet adlı pestisit buldu (02/12/2024).

Fransa, sınırda kuru incirlerde tehlikeli düzeyde aflatoksin tespit etti (03/12/2024).

Romanya, domateslerde izin verilen limitin 34 katı indoxacarb pestisiti bulunduğunu açıkladı (03/12/2024).

İspanya, kuru incirlerde kanserojen okratoksin A miktarının izin verilen limitin 48,75 katına ulaştığını bildirdi (04/12/2024).

Geri Gönderilen Ürünlerin Akıbeti

Uzmanlara göre, geri gönderilen taze meyve ve sebzeler genellikle imha edilirken, kuru gıdalarda bu uygulama nadiren gerçekleşiyor. Örneğin, aflatoksinli ürünler ayıklanarak geri kalanlar Türkiye pazarında satışa sunulabiliyor veya farklı şekillerde ihraç edilebiliyor. Bakanlığın yaptığı açıklamalara göre, sadece son dört yılda ihraç edilen 17 bin ton kuru kayısıdan 41,5 tonu limit üstü kükürt dioksit içeriği nedeniyle geri gönderildi.

Pestisit ve Gıda Güvenliği Tartışmaları

TMMOB Ziraat Mühendisleri Odası Başkanı Baki Remzi Suiçmez, AB'de yasaklı pestisitlerin Türkiye’de depolardaki stoklar bitene kadar kullanılmasına izin verildiğini belirtti. Tarım ve Orman Bakanlığı ise denetimlerin kapsamlı yapıldığını savunuyor. Ancak kamuoyunda, iade edilen ürünlerin imha edilmek yerine yerel pazarlara sürüldüğü algısı hâkim.

Pestisitlerin Çevreye ve Sağlığa Etkileri

20. yüzyıldan bu yana yaygınlaşan pestisit kullanımı, kısa vadede verim artışı sağlasa da uzun vadede ciddi çevresel ve sağlık sorunlarına yol açıyor. Pestisitler;

Toprak ve yeraltı sularını kirletiyor,

Besin zincirine karışarak toksik etkiler yaratıyor,

Hormon bozukluğu, kanser ve kısırlık gibi ciddi sağlık sorunlarına neden oluyor.

Sorunun Çözümüne Yönelik Öneriler

Denetimlerin Şeffaflığı: Denetim sonuçlarının kamuoyuyla düzenli paylaşılması ve sorumlulara yaptırım uygulanması.

Doğa Dostu Tarım: Zehirli pestisitlerin kullanımının kademeli olarak yasaklanması ve agroekolojik yöntemlerin teşvik edilmesi.

Eğitim ve Bilinçlendirme: Çiftçilerin pestisit kullanımı konusunda bilinçlendirilmesi ve alternatif yöntemler hakkında bilgilendirilmesi.

Türkiye’nin tarım ürünlerindeki itibar kaybını önlemek için üretimden ihracata kadar uzanan tüm süreçlerde sürdürülebilir, çevre ve insan sağlığını önceleyen politikalar geliştirmesi şart.